Beton Kalıp Kullanımında

---

Betonu Sıkıştırma Araçları

Sıkıştırmanın yeterli yapılabilmesi betonda en az boşluğun kalması ve donatıların tam olarak betonla sarılması ile sağlanmaktadır. Betonu sıkıştırma işlemi tokmaklama, şişleme veya işin özelliğine göre kullanılan vibratör çeşitleri ile yapılır.

Tokmaklama İle Sıkıştırma

Tokmaklama ağır, düz yüzeyli veya ızgara tipi malzemelerle yapılmalıdır. Donatının çok sık olduğu durumlarda su oranı yüksek olan karışımlarda uygulanmalıdır. Düşük kıvamlı betonların tokmaklanması sırasında sıkıştırılmış tabakanın kalınlığı 15 cm yi geçmemelidir.

Şişleme

Bu yöntem çökme değerleri 10 -15 cm arasındaki beton türlerinde kullanılmalıdır. Şişleme işlemi, beton içindeki hava kabarcıklarının giderilip sıkı bir yapı kazanıncaya kadar yapılmalıdır.

Vibrasyon ( Titreşim ) İle Sıkıştırma

Beton harcının çeşitli boylardaki tanecikleri arasındaki yüzey sürtünmesini büyük miktarda azaltan süratli, itici kuvvet serisidir. Bunun sonucunda bu taneciklerin kendi ağırlıklarına göre en yoğun duruma geçmeleridir. Sıkıştırma işlemi sırasında istenmeyen hava betonun yüzeyinden çıkar gider. Şantiyelerde betonun vibrasyonu için kullanılan vibratörler üç türlüdür:

İç vibratörler: Doğrudan betonun içine daldırılarak kullanılır. Tasarımları, boyutları, manevra kabiliyetleri ve fiyatları dolayısıyla birçok beton ürün için en pratik vibrasyon aracıdır

Kalıp vibratörleri: Bu vibratörler kalıbın üzerine önceden belirlenmiş yerlere bağlanırlar ve betona değmeden sarsarlar

Yüzey Vibratörleri: Yüzey vibratörleri kullanılırken vibratörün arkada bıraktığı yüzeyin nemli olacak şekilde hareket etmesine, sıkıştırılan tabaka kalınlığının en çok 20 cm olmasına dikkat edilmelidir

BETONUN KALIBA GÖRE DÜZELTİLMESİ:

Yerine dökülmüş ve sıkıştırılmış olan betonun prizini almaya başlamadan önce ( en fazla 1 saat içinde ) yüzey düzgünlüğünün sağlanması gerekir.

Küçük alanların yüzey düzgünlüğünün sağlanması işleminde ahşap veya çelik el mastarı ve mala kullanılmalıdır.

Büyük alanların yüzey düzgünlüğünün sağlanmasında titreşimli mastarlar kullanılmalıdır.

Mastarlama işleminde önemli olan beton yüzeyindeki su-çimento şerbetinin (terlemenin) düzgünlüğü sağlamaya yardımcı olması gerekir.

Beton yüzeyinin el mastarı ile mastarlanması için en az iki kişi gereklidir.

Mastarlama işlemi beton dökümü yönünde yapılmalıdır. Genelde beton sahasının kısa kenar yönünde olması gerekir.

Mastarlama işinde iki kişi mastarın iki ucuna geçerek karşılıklı mastarı hareket ettirir.

Bu işlem sırasında beton yüzeyindeki boşluklar beton harcı ile doldurulmalıdır.

Aynı yüzeylere birkaç defa mastarlama yapılarak yüzey düzgünlüğü tam olarak sağlanmalıdır. ¾ Kenar bitirilmesi önce yapılmalı sonra pah ve derzler bitirilmelidir.

Bu işleme betonlama sahası bitene kadar devam edilmelidir.

Beton yüzeyindeki su-çimento şerbeti kaybolduktan (priz başladıktan) sonra perdahlama yapılmalıdır.

Küçük alanlarda perdahlama, tirfil (el malası) ile, büyük alanlarda perdah makineleri ile yapılmalıdır. Perdahlama, beton yüzeyindeki buharlaşmadan, ortam sıcaklığından ve rüzgârdan dolayı meydana gelen çatlamaları yok etmek ve son düzgünlüğü sağlamak için yapılır.

Perdahlama özel köprü iskele üzerinde hiçbir yükseklik ve çukurluk olmayacak şekilde yapılmalıdır. Son olarak yüzey hafifçe sertleşince branda, süpürge ya da fırça pürüzlüğün verilmesi için belli bir yönde çekilir.

Soğuk havalarda, beton dökülürken dikkat edilecek hususlar

• En düşük günlük sıcaklığın 0 °C altına indiği ilk günden sonra, ortalama hava sıcaklığının ardı ardına bir günden fazla süre ile +5 °C nin altına düşmesi halinde, beton yerleştirildikten sonra en az 24 saat dona karşı korunmalıdır, kür süresi uzatılmalıdır
• Betonda işlenebilme için en az su kullanılmalı
• Hidratasyon ısısı yüksek, erken dayanımı yüksek çimento kullanılmalı ¾ Karışım suyu ve agrega ısıtılabilir ¾ Karışımda priz hızlandırıcı katkılar kullanılabilir
• Betonun prizini almaya başlamasıyla birlikte ikinci mastar çekilmesi işlemi uygulanmalıdır. Priz süresince çatlama oluşmuşsa hemen müdahale edilip yeniden tahta mala ile perdah çekilmelidir
• Özellikle rüzgârlı havalarda betonun mastarı çekildikten sonra üzeri yalıtkan malzemelerle, naylon ya da telis ile örtülmelidir

Sıcak havalarda, beton dökülürken dikkat edilecek hususlar

• Betonun döküleceği yüzey iyice ıslatılmalıdır
• Agregalar ıslatılarak soğutulmalıdır
• Mümkünse gece serinde çalışılmalıdır
• Beton karışımında priz geciktirici katkılar kullanılabilir
• Kütle betonları dökümünden kaçınılmalıdır
• Beton yerine yerleştirildikten sonra suyun buharlaşmasını önleyecek önlemler alınmalıdır. Beton devamlı sulanmalıdır
• Betonu yerleştirdikten sonra mastarlayıp bırakmalı yüzey parlaklığı kaybolup üzerinde gezinildiğinde ayak izi 1-2 mm olduğunda tahta mala ile düzeltme yapılmalı, çatlaklar kapatılmalıdır. Buharlaşma beton sıcaklığına ve rüzgâr hızına da bağlı olduğuna göre beton yüzeyini doğrudan güneş ışınlarından korumak ve rüzgara karşı rüzgar kırıcı engeller oluşturmak gerekir. Güneş ışınlarından korumak için beyaz ya da şeffaf örtü veya kür maddeleriyle izole yeterlidir. Rüzgârı kesmek için yan parapet duvarları çıktıktan sonra döşeme betonu dökümüne gidilebilir